Yunan Mitolojisi

GENEL
Yunan mitolojisi, Yunan tanrıları, tanrıçaları ve kahramanları hakkındaki hikâyelerden oluşan sözlü edebiyatla yaratılmış ve yaygınlaşmış bir mitolojidir. Günümüzde bu mitoloji hakkındaki bilgilerimizi bu sözlü edebiyatın yazılı hallerinden alıyoruz. Tarihciler, mitoloji hakkında daha ayrıntılı bilgi almak için de bazen zamanın sanatındaki ipuçlarını bile toplar.

Genel olarak Yunan mitolojisi Yakın Doğu'daki diğer uygarlıkların mitolojilerinden fazlasıyla etkilenmiştir. Kendisi de daha sonraki Roma mitolojisini fazlasıyla etkilemiştir. Yunan mitolojisindeki efsanelerde çoğu eski Yunan tanrıları insan şeklindedir. Sfenks gibi bazı istisnalar da zaten Yakın Doğu ya da Anadolu kaynaklı karakterlerdir. Yunan tanrılarının yaratılış hikâyeleri seçilmiş 12 tanrı (ki bu 12 tanrı, 6 kadın ve 6 erkekten oluşur) Olimpos Dağı'nda otururlar, dünyayı ordan izleyip idare ederler. Bu 12 sayısı hiç bozulmaz, bir tanrı eklenirse bir başkası bu listeden çıkar. Şimşeklerin efendisi Zeus nice savaşlar vererek yönetimi babası Kronos ve onun yardakçıları titanların elinden almış, 3 erkek kardeşiyle dünyayı bölüşmüştür. Çekilen kuraya göre gökyüzü Zeus'a, denizler Poseidon'a, yeraltı da Hades'e düşer. Herkes görev dağılımından sonra Olimpos'a çıkar ve dünyayı yönetmeye başlarlar.

Günümüzde genellikle Hesiod'unki baz alınsa da tarih boyunca birbirinden çok farklı Yunan theogonileri olmuştur.

* Homeros'a göre Okeanos ve Tethys tüm tanrıların çıkış noktalarıydı.
* Hesiod'a göre ilk önce Khaos vardı. Daha sonra sırayla Gaia, Tartarus, Eros, Erebus, Pontus, Ourea, Kronos, Nyks, ve Aether oluştu.
* Orfik şiir Nyks'i ilk yaptı.
* Alkman, Thetis'i ilk tanrıça yaptı.

Titanlar, Yunan mitolojisine göre efsanevi Altın Çağ'da dünyayı yönetmiş olan güçlü tanrı ırkıdır.

İlk başta olan, orijinal oniki Titan ve simgeledikleri kavramlar aşağıdaki gibidir:

* Okeanos -- Okyanus
* Tethys -- Deniz
* Hyperion -- Gözlem
* Theia -- Görüntü
* Koios -- Akıl
* Phoebe -- Zeka
* Kronus -- Tarımsal bereket ve zaman
* Rhea -- Cinsel bereket
* Mnemosyne -- Hafıza
* Themis -- Adalet
* Kriyus --
* Iapetos --

Yunanistan'ın en yüksek dağı olan Olimpos dağı, Yunan mitolojisinde tanrıların oturduğu dağdır. Tanrıların kralı Zeus'un meskeni olan Olimpos, Zeus dışında, Yunan mitolojisinin 12 büyük tanrısının evidir. Bu 12 büyük tanrıya, diğer ufak tanrılardan ayırmak için, "Olimpiyan" (Olympian) veya "Olimposlu tanrılar" da denir.

Olimpos'da sürekli olarak yaşayan ve her kaynakta Olimpiyan olarak geçen 10 tanrı vardır bunlar:

* Zeus,
* Hera,
* Poseidon,
* Ares,
* Hermes,
* Hephaistos,
* Afrodit,
* Apollo,
* Athena,
* Artemis'tir.

Bunların dışında, 12'lik Olimpiyan tanrılarından zaman zaman sayılan, zaman zamansa sayılmayan, ve sürekli olarak Olimpos'da bulunmayan 4 tanrı vardır:

* Hades,
* Demeter,
* Dionysos,
* Hestia.

Hestia Olimpos'daki yerini Dionysos'a bırakarak insanlar arasında yaşamaya başlamıştır. Yer altı ve ahiretin tanrısı olan Hades ise, Çoğu zaman Olimpiyan sayılmasına karşın genelde yer altında yaşadığı için sürekli Olimpos'da yaşamaz. Demeter'in kızı olan Persephone da 6 ay yer altı dünyasında kocası Hades ile yaşar, 6 ay ise Olimpos'da diğer tanrılar ve Demeter'le yaşar. Olimpiyan olarak adladırılabilen bu 14 tanrıyı görevleriyle beraber sıralarsak:

* Zeus; tanrıların kralı, en büyük tanrı, Olimpos'un ve tanrılar da dahil olmak üzere her şeyin yöneticisi.
* Hera Zeus'un karısı, evliliğin tanrıçası.
* Poseidon; Okyanusların, denizler aleminin tanrısı. Zeus'dan sonra gelen 2 büyük tanrıdan biri (diğeri Hades).
* Hades; Yer altının ve ahiretin tanrısı, ölen insanların ruhlarıyla o ilgilenir, Zeus'dan sonraki en büyük 2 tanrıdandır (diğeri Poseidon).
* Athena; Zekâ, sanat, eğitim ve savaş tanrıçası.
* Ares; Savaş ve kahramanların tanrısı.
* Hephaistos; Ateşin ve demirciliğin tanrısı. Tanrıların demircisidir.
* Apollo; Müzik, sağlık ve şifa tanrısı.
* Artemis; Avcılığın ve hayvanların tanrıçası.
* Hermes; Hırsızların ve yolcuların tanrısı.
* Afrodit; Aşkın, cinselliğin ve fiziki güzelliğin tanrıçası.
* Hestia; Evin, ailenin ve ocağın tanrıçası.
* Demeter; Doğanın, tarımın ve bereketin tanrıçası.
* Dionisos; Sarhoşluğun ve şarabın tanrısı.